Czytelnia online

DZIAŁALNOŚĆ TOWARZYSTW MUZYCZNYCH W INOWROCŁAWIU OD PRZEŁOMU XIX I XX WIEKU
Mirosława Cieśnik

W II połowie XIX wieku na ziemiach zaboru pruskiego coraz silniej zaznaczały się skierowane przeciw Polakom naciski germanizacyjne. Jednym z ich rezultatów było stopniowe usuwanie języka polskiego ze szkół i urzędów. Za podtrzymywanie ducha polskiego groziły nieraz ostre restrykcje. Patriotyczne pieśni polskie można było w miarę bezpiecznie śpiewać w kościołach, podczas świąt narodowych. Jednak i te fakty coraz bardziej niepokoiły zaborców. Obok ostrej walki z przejawami polskości, wspierali oni, także poprzez subwencje z Rzeszy, świetnie zorganizowane i bardzo liczne niemieckie instytucje i stowarzyszenia. Przeciwwagą dla nich miały stać się towarzystwa polskie.
Nawoływano powszechnie, także na łamach ukazującej się w Inowrocławiu od 1893 roku, polskiej gazety "Dziennik Kujawski", do organizowania się Polaków w grupy, aby w ten sposób łatwiej obronić się przed wynarodowieniem. Celem towarzystw zakładanych przez różne grupy społeczne i zawodowe: kupców, rzemieślników, przemysłowców było więc nie tylko wypracowywanie wzorców zawodowych, i ich doskonalenie. Nieraz celem głównym, skrzętnie przed zaborcą ukrywanym była walka o podtrzymanie świadomości narodowej o przechowanie narodowej tradycji i kultury.
Podejmowano różnego typu działalność: wygłaszano prelekcje i odczyty, wystawiano polskie sztuki teatralne, tworzono zespoły śpiewacze dla kultywowania polskich pieśni ludowych i patriotycznych. Działania te rozwijano mimo grożących sankcji - kar grzywny, czy nawet więzienia, konfiskaty śpiewników. Wielokrotnie polskie towarzystwa jednoczyły swoje siły podczas obchodów rocznic narodowych takich jak: rocznica Konstytucji 3 Maja, czy rocznica Powstania Listopadowego. Urządzano wspólne obchody Mickiewiczowskie (w rocznicę śmierci poety), koncerty poświęcone twórczości Stanisława Moniuszki.
W dziedzinie śpiewactwa, ośrodkiem wiodącym na terenie zaboru pruskiego był Poznań. W 1892 roku powołano tam organizację nadrzędną - Związek Kół Śpiewackich na Wielkie Księstwo Poznańskie. W zarządzie związku znalazł się Inowrocławianin - dr Franciszek Przybyszewski, lekarz w Uzdrowisku Inowrocław, wybitny działacz polski, założyciel i członek wielu towarzystw muzycznych.
W okresie międzywojennym patriotyczny aspekt działalności polskich towarzystw muzycznych nadal był obecny. Akcentowano konieczność wprowadzania do repertuaru, zwłaszcza zespołów chóralnych, kompozycji polskich, także pisanych przez twórców współczesnych. Dużo uwagi zaczęto jednak poświęcać także profesjonalizmowi i konsekwentnemu podnoszeniu poziomu artystycznego.
Kilka towarzystw muzycznych, które rozpoczęły działalność w okresie zaborów przetrwało okres zawieszenia działalności w okresie I wojny i kontynuowało ją w okresie 1919-1939.
Do towarzystw o najdłuższym okresie udokumentowanej działalności należały w Inowrocławiu:

• Towarzystwo Śpiewu Moniuszko, powołane w roku 1884 (działalność statutowa rozwijało od roku 1886 do 1939r.); jego założycielem był Franciszek Przybyszewski,
• Towarzystwo Cytrzystów Szarotka, powołane w roku 1894 jako polsko-niemiecki Zitherklub Alpenklänge, od 1896 roku działało pod kierunkiem szklarza i pozłotnika Maksymiliana Męclewskiego; w roku 1910 powstał w jego ramach organizacyjnych chór Szarotka, w okresie międzywojennym (do roku 1950) - był to jeden z najlepszych chórów Inowrocławia śpiewający pod kierunkiem Teodora Sobieskiego,
• Towarzystwo Organistów pod opieką świętego Wojciecha, założone w roku 1894, działające pod kierunkiem znanego inowrocławskiego organisty i dyrygenta Piotra Surzyńskiego,
• Towarzystwo muzyczno-orkiestralne działało w okresie 1899 do 1908; pierwszym prezesem był Franciszek Przybyszewski,
• Towarzystwo Śpiewu Halka rozpoczęło działalność w roku 1923, chór śpiewa do dzisiaj, obecnie pod kierunkiem Waldemara Szafrańskiego,
• Chór Męski Echo założony przez Waleriana Stysia w roku 1926 , działał do roku 1994.

Mirosława Cieśnik, ITM Pro Arte

Artykuły w tym dziale: